ฉี่ไม่ออกในผู้ชาย ทำไงดี? รู้สาเหตุ อาการ และวิธีรักษาที่ถูกต้อง
/
ฉี่ไม่ออกในผู้ชาย หรือที่เรียกว่า “ปัสสาวะขัด” หรือ “ปัสสาวะไม่ออกเฉียบพลัน” ไม่ใช่เรื่องเล็ก และอาจเป็นสัญญาณของโรคหรือภาวะผิดปกติบางอย่าง โดยเฉพาะในผู้ชายที่มีอายุ 40 ปีขึ้นไป บทความนี้จะพาไปทำความเข้าใจสาเหตุ อาการ วิธีการดูแลเบื้องต้น และคำแนะนำเมื่อเกิดปัญหานี้ขึ้นแบบกะทันหัน
สาเหตุที่ทำให้ผู้ชายปัสสาวะไม่ออก
1. ต่อมลูกหมากโต (BPH – Benign Prostatic Hyperplasia)
เป็นภาวะที่ต่อมลูกหมากขยายตัวตามอายุ ทำให้ไปกดทับท่อปัสสาวะ ส่งผลให้ปัสสาวะออกลำบากหรือไม่สามารถขับถ่ายได้ตามปกติ พบได้บ่อยในผู้ชายอายุ 50 ปีขึ้นไป
2. การติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ (UTI)
เมื่อเชื้อโรคเข้าสู่ท่อปัสสาวะหรือกระเพาะปัสสาวะ อาจทำให้เนื้อเยื่อบวม อักเสบ และแสบเวลาปัสสาวะ ส่งผลให้ปัสสาวะไม่ออกหรือติดขัด เป็นอาการที่ต้องได้รับการรักษาด้วยยาฆ่าเชื้อ
3. นิ่วในกระเพาะปัสสาวะหรือท่อปัสสาวะ
นิ่วสามารถอุดกั้นทางเดินปัสสาวะ ทำให้ปัสสาวะขัด หยุดไหลกะทันหัน หรือปวดกระเพาะปัสสาวะรุนแรง หากปล่อยไว้อาจทำให้เกิดการติดเชื้อหรือทำลายไตได้
4. ปัญหาเกี่ยวกับระบบประสาท
ผู้ที่มีโรคทางระบบประสาท เช่น เบาหวานระยะยาว อัมพฤกษ์ หรือไขสันหลังบาดเจ็บ อาจทำให้การสั่งงานกล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะผิดปกติ ส่งผลให้ปัสสาวะออกไม่หมดหรือปัสสาวะไม่ออกเลย
5. ผลข้างเคียงจากยา
ยากลุ่มต้านฮิสตามีน ยาลดน้ำมูก หรือยาคลายกล้ามเนื้อ อาจส่งผลให้กล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะหรือหูรูดปัสสาวะไม่คลายตัว ทำให้ปัสสาวะไม่ออก โดยเฉพาะในผู้สูงอายุที่มีปัจจัยเสี่ยงร่วม
อาการที่ควรระวัง
- ปวดแน่นท้องน้อยแต่ปัสสาวะไม่ออก: เป็นสัญญาณแรกของภาวะกระเพาะปัสสาวะขยายตัวเกินขนาด
- รู้สึกเหมือนปัสสาวะยังไม่สุดแม้เพิ่งเข้าห้องน้ำ: บ่งชี้ถึงการคั่งค้างของปัสสาวะในกระเพาะปัสสาวะ อาจเสี่ยงต่อการติดเชื้อ
- ปัสสาวะเป็นหยด ๆ หยุด ๆ: อาจเกิดจากการตีบแคบของท่อปัสสาวะหรือต่อมลูกหมากโต
- ปัสสาวะไม่ออกเลยภายใน 6–8 ชั่วโมง: ถือเป็นภาวะฉุกเฉิน ควรรีบพบแพทย์โดยทันทีเพื่อป้องกันการเสียหายต่อระบบทางเดินปัสสาวะ
- คลื่นไส้ อาเจียน หรือมีไข้ร่วมด้วย: อาจเป็นสัญญาณของการติดเชื้อที่ลุกลามไปยังไต
ผู้ชายฉี่ไม่ออกทำยังไงดี? วิธีรับมือเบื้องต้น
1. อย่าฝืนปัสสาวะ
การพยายามเบ่งหรือฝืนฉี่อาจทำให้กระเพาะปัสสาวะบาดเจ็บ เพิ่มแรงดันในระบบทางเดินปัสสาวะ และเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อน
2. ประคบร้อนบริเวณหน้าท้อง
การใช้กระเป๋าน้ำร้อนหรือผ้าชุบน้ำอุ่นวางบริเวณท้องน้อย จะช่วยผ่อนคลายกล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะ และอาจช่วยกระตุ้นให้เกิดการขับปัสสาวะได้
3. ลองเดินเบา ๆ หรือเปลี่ยนท่าทาง
การขยับร่างกายเบา ๆ เช่น เดินรอบห้อง หรือเปลี่ยนจากนั่งเป็นยืน อาจกระตุ้นการไหลของปัสสาวะโดยกระตุ้นแรงดันตามธรรมชาติ
4. อย่าดื่มน้ำมากเกินไป
หากปัสสาวะไม่ออกอยู่แล้ว การดื่มน้ำมากจะยิ่งเพิ่มปริมาณของเหลวในกระเพาะปัสสาวะและเพิ่มความเจ็บปวด ควรจำกัดการดื่มน้ำและพบแพทย์ทันที
5. รีบพบแพทย์
หากอาการไม่ดีขึ้นภายใน 1–2 ชั่วโมง หรือรู้สึกปวดท้องน้อยมาก อาจต้องทำการสวนปัสสาวะฉุกเฉิน หรือตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติม เช่น อัลตราซาวนด์ หรือการตรวจทางเดินปัสสาวะ
วิธีรักษาอาการฉี่ไม่ออกในผู้ชาย
1. สวนปัสสาวะ (Urinary Catheterization)
หากปัสสาวะไม่ออกเลย แพทย์อาจทำการสวนปัสสาวะชั่วคราวโดยใส่สายผ่านท่อปัสสาวะเข้าสู่กระเพาะปัสสาวะ เพื่อระบายปัสสาวะออกทันที วิธีนี้ช่วยลดความเสี่ยงต่อไตเสียหายและภาวะแทรกซ้อนอื่น ๆ
2. การใช้ยา
- Alpha-blockers: เช่น Tamsulosin ช่วยคลายกล้ามเนื้อที่คอกระเพาะปัสสาวะและต่อมลูกหมาก ลดแรงต้านในท่อปัสสาวะ
- Antibiotics: ใช้ในกรณีที่มีการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะร่วมด้วย
- ยาละลายนิ่วหรือยาแก้อักเสบ: หากเกิดจากนิ่วหรือการอักเสบภายใน
3. การรักษาต่อมลูกหมากโต
หากต่อมลูกหมากเป็นสาเหตุ อาจรักษาด้วยยา 5-Alpha Reductase Inhibitors เช่น Finasteride หรือใช้เทคโนโลยีใหม่ เช่น Rezum หรือ TURP (ผ่าตัดขูดต่อมลูกหมาก) เพื่อเปิดทางเดินปัสสาวะให้โล่ง
4. ผ่าตัดนิ่วหรือรักษาตีบแคบในท่อปัสสาวะ
กรณีที่เกิดจากนิ่วขนาดใหญ่หรือมีการตีบของท่อปัสสาวะ อาจต้องทำการผ่าตัดหรือขยายท่อปัสสาวะด้วยเครื่องมือเฉพาะภายใต้การดมยาสลบ
5. ฟื้นฟูระบบประสาท
ในกรณีที่ปัญหาเกิดจากระบบประสาท การรักษาจะเน้นการปรับสมดุลของระบบประสาท เช่น กายภาพบำบัด หรือใช้ยาช่วยกระตุ้นกล้ามเนื้อกระเพาะปัสสาวะ
การป้องกันไม่ให้ฉี่ไม่ออก ที่ผู้ชายควรรู้
- ตรวจสุขภาพต่อมลูกหมากประจำปี: โดยเฉพาะชายอายุ 50 ปีขึ้นไป เพื่อตรวจคัดกรอง BPH หรือมะเร็งต่อมลูกหมาก
- หลีกเลี่ยงยาที่มีผลต่อการขับถ่ายปัสสาวะ: เช่น ยาแก้หวัดหรือยาแก้แพ้ที่ทำให้ปัสสาวะลำบาก ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้
- ควบคุมน้ำหนักและออกกำลังกายสม่ำเสมอ: เพื่อเสริมระบบไหลเวียนโลหิตและลดการกดทับกระเพาะปัสสาวะ
- ดื่มน้ำให้พอเพียงและไม่กลั้นปัสสาวะนานเกินไป: การกลั้นปัสสาวะบ่อย ๆ เป็นสาเหตุของการติดเชื้อและกระเพาะปัสสาวะยืดตัวผิดปกติ
ผู้ชายฉี่ไม่ออก ทำไงดี? ปรึกษาแพทย์ระบบทางเดินปัสสาวะกับ Dr.Suntchai คือจุดเริ่มต้นที่สำคัญ
นพ สรรชัย วิโรจน์แสงทอง (Dr.Suntchai) เป็นแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านระบบทางเดินปัสสาวะ ที่ได้รับการยอมรับทั้งในไทยและระดับเอเชีย โดยเฉพาะในด้านการผ่าตัดแผลเล็กเพื่อรักษาอาการปัสสาวะติดขัดจากต่อมลูกหมากโต ซึ่งเป็นหนึ่งในสาเหตุหลักของภาวะ “ปัสสาวะไม่ออก” ในผู้ชายวัยกลางคนขึ้นไป
คุณหมอสรรชัยเป็นแพทย์คนแรกในเอเชียที่สามารถทำการผ่าตัดแผลเล็กแบบไม่ต้องใช้มีด (Minimally-invasive surgery) ได้ทั้งสองเทคนิค ได้แก่ iTind และ Rezum ตั้งแต่ปี 2021 นอกจากนี้ จุดเด่นที่คนไข้ไว้วางใจไม่ใช่แค่ฝีมือผ่าตัด แต่คือแนวทางการดูแลที่เน้น “การพูดคุยร่วมกันเพื่อหาทางออกที่เหมาะสมกับแต่ละคน” คุณหมอเชื่อว่าการรักษาที่ดี ไม่ใช่แค่แก้ปัญหา แต่ต้องเข้าใจว่าคนไข้ต้องการคุณภาพชีวิตแบบไหนหลังการรักษา
สรุป
อาการฉี่ไม่ออกในผู้ชายอาจเป็นสัญญาณของปัญหาร้ายแรง เช่น ต่อมลูกหมากโต กระเพาะปัสสาวะทำงานผิดปกติ หรือมีนิ่วในทางเดินปัสสาวะ ซึ่งหากปล่อยไว้อาจกระทบถึงไตและสุขภาพระยะยาว การใช้ยาช่วยได้ในบางกรณี แต่ไม่ใช่คำตอบถาวรสำหรับทุกคน โดยเฉพาะหากอาการรุนแรงขึ้นหรือยาควบคุมอาการไม่ได้แล้ว การผ่าตัดแผลเล็กเป็นอีกทางเลือกที่น่าสนใจ เพราะให้ผลการรักษาที่ชัดเจน ใช้เวลาพักฟื้นสั้น และลดผลข้างเคียง ช่วยให้คุณ “กลับมาฉี่ได้เหมือนเดิม” และมีคุณภาพชีวิตที่ดีอีกครั้ง
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับ ฉี่ไม่ออกในผู้ชาย
Q: ฉี่ไม่ออกในผู้ชายอันตรายไหม?
A: อันตรายมากหากปล่อยไว้นาน อาจทำให้กระเพาะปัสสาวะบวม การทำงานของไตเสียหาย และเสี่ยงต่อการติดเชื้อในกระแสเลือด ต้องรีบพบแพทย์หากอาการไม่ดีขึ้นภายใน 2 ชั่วโมง
Q: ปัสสาวะไม่ออกเกิดจากอะไรได้บ้าง?
A: สาเหตุที่พบบ่อย ได้แก่ ต่อมลูกหมากโต นิ่ว การติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ ปัญหาทางระบบประสาท และผลข้างเคียงจากยา
Q: ฉี่ไม่ออกตอนกลางคืนบ่อย ๆ ถือว่าผิดปกติไหม?
A: หากเกิดซ้ำหลายครั้งในสัปดาห์ ควรพบแพทย์เพื่อตรวจดูว่าเกิดจากต่อมลูกหมากโตหรือภาวะกระเพาะปัสสาวะไวเกิน
Q: การสวนปัสสาวะเจ็บไหม?
A: การสวนปัสสาวะโดยแพทย์มักใช้เจลหล่อลื่นที่มีฤทธิ์ชาเฉพาะที่ จึงแทบไม่เจ็บ แต่ควรทำโดยผู้เชี่ยวชาญเพื่อป้องกันการติดเชื้อ
Q: ต่อมลูกหมากโตกับฉี่ไม่ออกเกี่ยวข้องกันอย่างไร?
A: ต่อมลูกหมากที่ขยายใหญ่จะไปกดทับท่อปัสสาวะ ทำให้การขับปัสสาวะติดขัด และอาจปัสสาวะไม่ออกโดยสิ้นเชิงในบางกรณี
